از اهميت تحليل كه بگذريم، اين مساله مورد اهميت قرار مي‌گيرد كه چه شيوه‌ها و روش‌هايي براي تحليل سهام بازار سرمايه وجود دارد؟
در يك طبقه بندي كلي دو شيوه اصلي براي تحليل بورس مطرح است:
تحليل بنيادي ( تحليل ريشه‌اي پايه‌اي يا اساسي، Fundamental )
تحليل فني ( Technical )
ما در اين مقاله مي‌خواهيم اولين شيوه تحليل در بازار سرمايه، يعني تحليل بنيادي بورس را بررسي كنيم.
بهترين تعريف اصول كمي و كيفي تحليل بنيادي بورس
در اين روش سرمايه‌گذار عوامل اصلي تاثيرگذار بر قيمت سهام شركت را مورد بررسي قرار مي‌دهد و بر اين اساس تصميم گيري مي‌كند كه آيا سهام آن شركت براي سرمايه‌گذاري مناسب است يا خير.
در
تحليل بنيادي بورس، سرمايه‌گذار با به‌كار گيري اصول كمي و كيفي، ارزش واقعي يا اصطلاحا ارزش ذاتي سهام يك شركت را محاسبه مي‌كند. حال با مقايسه‌ي ارزش ذاتي آن شركت با قيمت فعلي آن در بازار تصميم به نگهداري، خريد و يا فروش سهام آن شركت مي‌گيرد.
اصول كمي و كيفي در تحليل بنيادي بازار سرمايه
اصول كمي
همانطور كه از اسم اين اصل پيدا است قرار است اعداد و ويژگي‌هاي مرتبط با عوامل قابل اندازه‌گيري را در اين شيوه بررسي كنيم.
اصول كيفي
جنبه‌هاي تاثيرگذار بر عملكرد شركت كه قابل اندازه‌گيري نمي‌باشند جزو اصول كيفي تحليل بنيادي بورس قرار مي‌گيرند.
تشريح اصول كمي
طبيعتا اصول كمي از طريق صورت‌هاي مالي شركت كه هريك در زمان‌هاي خاص منتشر مي‌شوند به دست مي‌آيد. صورت‌هاي مالي شركت به طور كلي شامل چهار بخش است كه ضمن معرفي، در مورد آن‌ها به طور مختصر توضيحاتي را نيز ارائه خواهيم كرد:
جدول سود و زيان
در جداول صورت سود و زيان شركت‌ها به ازاي هر سهم در انتهاي جداول خروجي خواهند داشت كه سود ساخته شده يا زيان متحمل شده در آن با عددي مشخص، نمايان است.
در اين جدول ابتدا سود و زيان خالص را از طريق سود(زيان) ناخالص، سود(زيان) عملياتي و سود(زيان) عمليات در حال تداوم قبل از ماليات، به‌دست مي‌آوريم. سپس سود(زيان) پايه هر سهم را بررسي مي‌كنيم و پس از محاسبه آن به سود و زيان خالص هر سهم يا همان EPS هر سهم مي‌رسيم.
تراز نامه
در واقع ترازنامه يك شماي كلي از ميزان دارايي‌هايي، بدهي‌ها و ميزان سرمايه‌گذاري سهامداران را منعكس مي‌كند. اين جدول از سه بخش كلي داراي‌هاي جاري، بدهي‌ها و حقوق صاحبان سهام تشكيل شده است. طبق يك معادله حسابداري همواره بايد جمع داراي‌ها با بدهي‌ها و حقوق صاحبان سهام برابر باشد.
صورت جريان وجوه نقد
وضعيت نقدينگي و گردش وجوه نقد براي جبران تعهدات و اعتبارهايي كه استفاده مي‌كنند در اين جداول مشخص مي‌شود. در واقع اعداد خروجي اين جدول پاسخ اين سوال را مي‌دهد مي‌دهد كه آيا شركت، از منابع موجود خود به صورت بهينه استفاده مي‌كند يا خير؟
آمار توليد و فروش
خروجي اين گزارش مي‌تواند روي سود عملياتي شركت تاثير مستقيم و به‌سزايي داشته باشد. خروجي اين گزارش در جداول سود و زيان شركت‌ها استفاده مي‌شود.
براي تحليل بنيادي شركت‌هايي كه خام فروش هستند يا شركت‌هاي توليدي كه قيمت فروش آن‌ها نوسانات زيادي دارد، اين جداول بسيار كمك‌كننده هستند چون نشان دهنده اين است كه چقدر مفروضات جداول با آن‌چه در عمل رخ مي‌دهد فاصله دارد.
تشريح اصول كيفي:
همانطور كه اشاره شد، علاوه بر آمار و ارقام موجود در گزارشات شركت‌ها، عوامل تاثيرگذار فراوان ديگري هم وجود دارند كه شركت مستقيم و غير مستقيم از آن‌ها تاثير مي‌گيرد. اصول كيفي در تحليل بنيادي را مي‌توان به سه دسته‌ي عمده تقسيم بندي كرد :
عوامل محيط داخلي
به بررسي عوامل دروني تاثيرگذار در شركت پرداخته مي‌شود. شايد بتوان مهمترين عامل برتري يك شركت را داشتن يك يا چند مزيت رقابتي منحصر به فرد دانست. عوامل ديگري همچون: ميزان سودآوري شركت و تداوم آن، طرح‌هاي توسعه‌اي شركت، تركيب سهامداران شركت، كيفيت مديريت مواردي هستند كه در اين بخش حتما بايد مورد بررسي قرار بگيرند.
عوامل محيط خارجي كلان
به بررسي و تحليل اقتصاد كلان پرداخته مي‌شود. مسائلي مانند: توليد ناخالص ملي، وضعيت اشتغال، تورم، نرخ‌هاي بهره، بودجه دولت، چرخه اقتصادي، تراز تجاري، قوانين و مقررات، نرخ ارز، شرايط فرهنگي، سياست خارجي از مهمترين فاكتورهاي مورد بررسي در اين بخش مي‌باشند.
عوامل محيط خارجي نزديك يا كوچك
به بررسي و تحليل مسائل مرتبط با صنعت پرداخته مي‌شود. نحوه قيمت‌گذاري محصولات، ميزان عرضه و تقاضا براي محصولات، رقابتي يا انحصاري بودن صنعت، حجم سرمايه گذاري در صنعت مهمترين شرايط لازم جهت بررسي در اين بخش مي‌باشند.
رويكردهاي اساسي در به‌كارگيري اصول كمي و كيفي تحليل بنيادي
دو رويكرد اساسي در
تحليل بنيادي بورس وجود دارد. سهامدارن و سرمايعه‌گذاران بسته به استراتژي‌هاي متفاوت خود يكي از اين رويكردها را براي بررسي انتخاب مي‌كنند.
رويكرد پايين به بالا
شما در اين رويكرد ابتدا از يك منبع خبري معتبر، از طرح‌هاي توسعه‌اي يك شركت، فعال در صنعتي خاص باخبر مي‌شويد. حال قرار است اوضاع اين صنعت را در داخل كشور بررسي كنيد. مثلا آيا دولت سوبسيد يا امكان ويژه‌اي براي آن صنعت اعمال مي‌كند يا در نظر دارد كه تغييري در اين روند ايجاد كند يا خير؟
قدرت چانه‌زني خريدار و فروشنده را در اين صنعت بررسي مي‌كنيد. صنايع مرتبط بالا دستي يا پايين دستي را به اجمال بررسي مي‌كنيد كه براي مثال وضعيت شركت‌هاي تامين كننده‌ي مواد اوليه در چه سطحي از ميزان توليد و توزيع قرار دارد. سپس به وضعيت آن صنعت در بازارهاي جهاني توجه مي‌كنيد.
رويكرد بالا به پايين
اگر تمام مراحل طي شده در توضيح رويكرد پايين به بالا را از جهت معكوس طي كنيم.
يعني ابتدا با بررسي بازارهاي جهاني يك صنعت را براي سرمايه گذاري انتخاب كنيم، سپس به بررسي وضعيت آن صنعت در داخل كشور و قوانين و مقررات حاكم در آن صنعت بپردازيم.
و در نهايت سهام يك شركت را براي خريد انتخاب كنيم..
آيا بهترين شيوه تحليل بازار سرمايه، تحليل بنيادي بورس است؟
هدف هر سرمايه گذاري انتخاب يك سهم بنيادي است. ما در تحليل بنيادي قرار است اين دو اصل، يعني اصل كمي و اصل كيفي در
تحليل بنيادي بورس را به خوبي درك، و در نهايت آن‌ها را به يك كاربرد قابل فهم تبديل كنيم. با وجود اينكه
تحليل بنيادي بورس اساس سرمايه‌گذاري در اين بازار است، اما در حقيقت هيچ‌كدام از روش‌هاي تحليل را نمي‌توان به تنهايي بر ديگري ارجح دانست. زيرا هر يك از روش‌هاي تحليل، به عنوان ابزاري در اين بازار سرمايه‌گذار را مسلح خواهند كرد.