بخش اول: آموزش مقدماتي تابلوخواني در بورس
در اين بخش به آموزش مقدماتي تابلو خواني در بورس مي‌پردازيم كه شامل مطالب زير است:
• معرفي تابلوي معاملاتي يك سهم
• آموزش دسترسي به تابلوي نمادهاي بورسي
• معرفي اجزاي موجود در تابلوي اصلي نمادهاي بورسي
• اطلاعات تكميلي درباره هر كدام از اجزاي تابلوي معاملاتي و كاربردهاي آنها
تابلوي معاملاتي يك سهم
با رشد اينترنت در بين عموم مردم و به طبع اينترنتي شدن معاملات سهام، تابلوي معاملاتي برگه‌هاي سهام نيز اينترنتي شده‌اند و ( سايت سازمان مديريت فناوري بورس تهران ) يا همان TSETMC مرجع رسمي ارائه اطلاعات مربوط به معاملات سهام است كه اقدام به نمايش تابلوي معاملاتي بر هر سهم يا نماد بورسي مي كند.
اطلاعات موجود در تابلوي معاملات سهام اتوآپديت است، يعني در زمان انجام معاملات بورس، بصورت لحظه‌اي بروزرساني ميشود. سهامداران هر كدام از نمادهاي بورسي، از طريق همين صفحه است كه ميتوانند قيمت معامله سهام آن شركت را بصورت لحظه‌اي مشاهده كنند. هر تغيير اطلاعات مربوط به سفارش گذاري خريداران و فروشندگان و انجام معاملات، در چند ثانيه بر روي اين تابلو نمايان ميشود.
براي مثال تابلوي معاملاتي نماد وآيند را در تصوير زير مي‌بينيد.
چگونه ميتوانيد به تابلو معاملات يك سهم مراجعه كنيم؟
بديهي است كه شما براي تابلو خواني يك سهم ابتدا بايد به تابلوي اصلي مربوط به آن سهم در سايت TSETMC مراجعه كنيد. سه راه براي دسترسي به تابلوي نمادهاي بورسي وجود دارد.
راه اول از طريق موتورهاي جستجوگر:
نمادِ سهم مورد نظر خود را در موتورهاي جستجوگر مثل گوگل سرچ كنيد. معمولا در 99.99 درصد مواقع همان لينك اول شما را به تابلوي معاملاتي سهم در سايت TSETMC راهنمايي ميكند.
راه دوم از طريق جستجوي مستقيم در سايت TSETMC:
به سايت مديريت فناوري بورس يا TSETMC مراجعه كنيد. براي اينكار كلمه “بورس” را در گوگل سرچ كنيد. اولين لينك شما را به اين سايت راهنمايي ميكند.
به محض ورود به سايت TSETMC، با تصوير زير مواجه خواهيد شد. همان گونه كه مشاهده ميكنيد در بالاي صفحه سمت چپ يك آيكوني شبيه ذره بين وجود دارد، ميتوانيد براي جستجوي نماد مورد نظر خود روي آيكون جستجوي نماد كليك كنيد.
با كليك روي نماد مورد نظر صفحه تابلوي معاملاتي آن براي شما باز خواهد شد.
راه سوم از طريق پنل كارگزاري:
در اكثر اكثر كارگزاري‌ها، آيكوني جلوي نمادهاي بورسي وجود دارد كه كاربر را مستقيم به تابلوي نماد در سايت TSETMC راهنمايي ميكند. در تصوير زير آيكون مربوطه را در پنل كارگزاري بانك آينده مشاهده ميكنيد. گرافيك پنل‌هاي كاربري در كارگزاري‌هاي مختلف متفاوت است. با كمي جستجو ميتوانيد اين آيكون را در پنل كارگزاري خود پيدا كنيد.
تابلو خواني در بورس معرفي اجزاي مختلف تابلوي معاملاتي
در اين قسمت به معرفي جزء به جزء اجزاي مختلف تابلوي معاملاتي يك سهم مي‌پردازيم. اولين نكته مهم در تابلو خواني در بورس، آشنايي با تمامي اطلاعات موجود در تابلوي سهم است.
براي مثال در شكل زير تابلوي معاملاتي نماد وآيند را مشاهده ميكنيد. تمامي نمادهاي بورسي داراي يك چنين تابلوي معاملاتي هستند و انواع اطلاعات ارائه شده براي همه آنها مشترك است. اين تابلو در نگاه اول ممكن است كمي پيچيده به نظر برسد اما بعد از آشنايي با قسمت‌هاي مختلف آن درخواهيد يافت كه چندان هم پيچيده نيست.
تابلوي معاملاتي اطلاعات مختلفي را در اختيار كاربر قرار ميدهد. تابلو خواني در بورس هنر استفاده هدفمند از اين اطلاعات است. همانگونه كه در شكل زير مشاهده ميكنيد، ما براي راحتي كار بخش‌هاي مختلف تابلو را شماره گذاري كرده ايم و هر بخش را به ترتيب اعداد مشخص شده در شكل توضيح خواهيم دارد.
بخش 0: تابلوي سفارشات (پايه‌ي تابلوخواني در بورس)
در اين قسمت از تابلوي سهم كه موقعيت آن را در تصوير مشاهده ميكنيد، مضنه‌هاي سفارشات خريد و فروش را كه در سيستم معاملات ثبت شده است مشاهده ميكنيد. به تصوير زير نگاه كنيد.
به سطر اول تصوير بالا دقت كنيد. اين تابلو نشان ميدهد كه سفارش خريد براي سهم وآيند ثبت نشده است. هيچ سفارش خريدي ثبت نشده است، كه در اين حالت فقط فروشنده ديده مي شود و به اصطلاح گفته مي شود سهم صف فروش مي باشد.
همين داستان در سمت چپ تصوير براي سفارشات فروش صادق است. اولين سطر نشان دهنده ارزان ترين سفارش فروش است و در سطرهاي پايين تر قيمت سفارش ثبت شده بيشتر است. در واقع سطر اول نشان دهنده بهترين خريدار و بهترين فروشنده است. در اين لحظه 1856 تعداد خريدار ميتوانند 166.332.689 سهم را به قيمت 15717 بخرند.
اين تابلوي سفارشات خريد و فروش در زمان بازار دائما در حال تغيير است زيرا معاملات پشت سرهم انجام مي‌پذيرد و باعث بالا و پايين رفتن قيمت يك سهم مي‌شوند. درك تابلوي سفارشات ميتواند زمينه ساز درك بهتر بقيه‌ي قسمت‌هاي تابلوي معاملاتي باشد. بنابراين اگر به خوبي مطلب را متوجه نشديد سر سري از آن نگذريد و يك بار ديگر توضيحات بالا را مطالعه كنيد. اولين قدم در آموزش تابلو خواني در بورس درك تابلوي سفارشات خريد و فروش است.
بخش 1: خلاصه اطلاعات قيمتي
در اين بخش خلاصه‌اي از اطلاعات مربوط به قيمت و تغييرات آن نمايش داده ميشود. احتمالا كسي كه به تابلوي معاملاتي يك سهم رجوع مي كند اولين جايي را كه بررسي مي كند همين قسمت است. هر چيزي كه مي‌بينيد مربوط به قيمت سهم است.
اطلاعات موجود در اين بخش:
• اطلاعات اولين سطر تابلوي سفارشات را به عنوان خريد (15717) و فروش (15717) مشاهده ميكنيد (به تابلوي سفارشات در بخش قبلي نگاه كنيد). البته اين اطلاعات در واقع تكراري است و لزومي به نمايش آن در اينجا نبوده است).
• قيمت آخرين معامله انجام شده را با عنوان معامله (15717) مشاهده ميكنيد. اين قيمت در واقع آخرين قيمتي است معامله با آن قيمت انجام شده و هر لحظه ممكن است تغيير كند. جلوي آن مقدار و درصد تغيير (-3.99%) قيمت را نسبت به قيمت پاياني مشاهده ميكنيد. اگر اين تغيير مثبت باشد با رنگ سبز و اگر منفي باشد با رنگ قرمز نمايش داده ميشود. در مورد قيمت پاياني بعدا توضيح خواهيم داد. در واقع با يك نگاه به اين قيمت متوجه ميشود سهم در آن لحظه مثبت (سبز) است يا منفي (قرمز). همچنين درصد مثبت يا منفي بودن را مي‌فهميد. اگر چند دقيقه به تغييرات قيمت آخرين معامله نگاه كنيد متوجه روند قيمت ميشويد.
• يكي ديگر از اطلاعات ارائه شده در اين قسمت، مربوط به قيمت پاياني است كه زير آخرين معامله درج شده است. قيمت پاياني يك سهم بازه نوسان روز بعد را مشخص ميكند. قيمت پاياني حركت كند تري نسبت به قيمت آخرين معامله دارد. تغييرات قيمت پاياني يك سهم منوط به حجم معاملات سهم در منفي‌ها و مثبت‌ها است. هر چقدر سهم در مثبت هاي بالا بيشتر معامله شود قيمت پاياني بالاتر ميرود و برعكس. در تصوير مي‌بينيد قيمت پاياني 1ريال معادل 0.01% منفي بوده است (رنگ قرمز). اين بدان معني است كه معاملات انجام شده سهم در آن روز تا آن لحظه، بيشتر در قيمت‌هاي پايين از قيمت پاياني ديروز انجام شده است و قيمت پاياني امروز سهم نسبت به قيمت پاياني ديروز 0.01% معادل 1 ريال رشد كرده است. قيمت پاياني ديروز را در سمت چپ قيمت پاياني با عنوان “ديروز” مشاهده ميكنيد.
• ديگر اطلاعات موجود در اين بخش، قيمت اولين معامله انجام شده در آن روز است كه در سمت راست تحت عنوان “اولين” مشاهده ميكنيد. اين عدد طبيعتا تا پايان آن روز تغيير نخواهد كرد.
بخش 2: اطلاعات مربوط به معاملات روز
در اين قسمت از تابلوي معاملاتي، اطلاعات مربوط به معاملات همان روز تا آن لحظه نمايش داده ميشود. اطلاعات مهمي كه براي يك معامله‌گر مي تواند حائز اهميت باشد. به تصوير زير نگاه كنيد.
همان گونه كه مشاهده ميكنيد در اين بخش اطلاعات مربوط به معاملات روز سهم درج شده است كه شامل 4 مورد زير است:
• تعداد معاملات انجام شده آن روز تا آن لحظه (6 معامله)
• حجم كل معاملات انجام شده در آن روز تا ان لحظه (6.737 سهم)
• ارزش كل معاملات آن سهم در آن روز تا آن لحظه (نشانگر موس را روي عدد ان نگه داريد تا عدد به ريال نمايش داده شود)
• ارزش بازار سهم كه نشانده كل ارزش سهام‌هاي موجود آن سهم مي‌باشد (تعداد سهام موجود شركت ضربدر قيمت پاياني سهم)
بخش 3: وضعيت سهم
در اين قسمت ساعت آخرين معامله انجام شده درج ميشود و وضعيت نماد را مشاهده ميكنيد. وضعيت نماد اگر مجاز باشد يعني در ساعات كاري معاملات انجام ميشود. اگر وضعيت سهم، متوقف و ممنوع باشد يعني انجام معاملات در اين نماد موقتا متوقف شده و نمي‌توانيد اين سهم را خريد و فروش كنيد. علل توقف نماد بسيار متفاوت است.
بخش 4: اطلاعات بازه قيمتي
در اين قسمت اطلاعاتي در مورد بازه قيمتي سهم ارائه ميشود.
اين اطلاعات شامل موارد زير است:
• بازه قيمتي روز كه نشان دهنده بالاترين و پايين‌ترين قيمتي است كه در آن روز تا آن لحظه معامله انجام شده است.
• قيمت مجاز كه سقف و كف قيمتي مجاز را در آن روز مشخص ميكند. قيمت در آن روز نميتواند بيشتر يا كمتر از سقف و كف مجاز شود. وقتي كه فروشنده اي نباشد، خريدارها در سقف قيمتي سفارشات خريد خود را قرار مي‌دهند و به اين ترتيب صف خريد ايجاد ميشود. صف فروش هم زماني كه فروشنده ها در كف قيمتي سفارش گذاري مي كنند و خريداري وجود ندارد شكل مي‌گيرد. اين بازه بر اساس قيمت پاياني ديروز تعيين شده است. اگر امروز قيمت پاياني افزايش يابد، به همان نسبت قيمت‌هاي اين بازه مجاز براي فردا افزايش مي‌بايد و در صورت كاهش قيمت پاياني امروز، سقف و كف بازه مجاز براي فردا كاهش ميابد.
• بازه هفته و بازه سال هم بيشتر و كمتر قيمت نماد وپخش را در يك هفته و يك سال اخير نشان ميدهد.
بخش 5: اطلاعات مربوط به معاملات حقوقي و حقيقي
همان طور كه مي‌دانيد سهامداران شامل دو بخش حقوقي و حقيقي هستند. سازمان‌ها و نهادها به عنوان حقوقي‌ها و اشخاصي مثل من و شما به عنوان سهامدار حقيقي شناخته مي‌شوند كه در اين قسمت ميتوانيد آمار حجم معاملات انجام شده توسط حقيقي‌ها و حقوقي‌ها را در آن روز و تا آن لحظه مشاهده كنيد. همچنين تعداد خريد و فروش هر كدام را به تفكيك مشاهده ميكنيد.
در تصوير بالا مشاهده ميكنيد كه در تاريخ ثبت اين تصوير، 100 درصد خريدارها حقيقي و 0 درصد خريداران حقوقي بوده‌اند و 100 درصد فروشندگان حقيقي و 0 درصد فروشندگان حقوقي بوده‌اند. حجم هر كدام هم درج شده است. اين اطلاعات در كل نشان مي دهد در تاريخ مذكور حقيقي ها اكثرا هم فروشنده بوده‌اند و هم خريدار و حقوقي هيچ گونه فعاليتي نداشته است .
مبحث آموزش تابلو خواني در بورس، اطلاعات مربوط به فعاليت معاملاتي حقوقي‌ها و حقيقي‌ها اهميت بسيار زيادي براي معامله‌گران دارد. از اين اطلاعات ميتوان به اطلاعات ثانويه زيادي دست پيدا كرد كه در بخش آموزش پيشرفته تابلو خواني درباره آن صحبت خواهيم كرد.
بخش 6: اطلاعات مربوط به نماد
اطلاعات اين بخش تقريبا ثابت است و در روزها تغييري نمي‌كند. اين اطلاعات مربوط به هر نماد است كه مشخص كننده موارد زير است:
• تعداد كل سهام شركت (در تصوير بالا مي‌بينيد كه بانك آينده با نماد وآيند در مجموع داراي 16 ميليارد سهم است)
• (حجم مبنا ) حجمي كه بايد يك سهم در قيمت آخرين معامله‌ي مثبت يا منفي 5 درصد معامله شود تا قيمت پاياني 5 درصد افزايش يا كاهش يابد، اگر حجم مبناي يك سهم 1 باشد به اين معني است كه با انجام يك معامله در مثبت 5 آن روز يا منفي 5 آن روز، قيمت پاياني سهم 5 درصد رشد و يا كاهش دارد.
• سهام شناور كه نشان دهنده مقدار سهام قابل داد و ستد يك سهم از مجموع كل سهام شركت است (در بالا مي‌بينيد كه نماد وآيندكل 16 ميليارد سهم دارد كه هيچ سهام شناوري ندارد و تمامي سهام‌ها تحت تملك سهامداران اصلي حقوقي شركت است.
• ميانگين حجم ماه نيز يك فاكتور متغيير است كه ميانگين حجم معاملات آن سهم را در يك ماه اخير نشان ميدهد (عدد اين فاكتور براي وآيند576.503 سهم است به اين معني كه در يك ماه گذشته به طور ميانگين 576.503 سهم در روز معامله شده است).
بخش 7: اطلاعات مربوط به سود شركت
در اين بخش از پنجره تابلوي معاملاتي هر سهم، ميزان سود سهم با عنوان EPS مشخص شده است. همچنين نسبت P/E كه نشان دهنده قيمت سهم، تقسيم بر سود آن است نمايش داده ميشود. از طرفي ميانگين P/E گروه هم در اين قسمت درج شده است كه ميتوانيد اين دو عدد را با هم مقايسه كنيد (منظور از گروه، مجموعه شركت‌هايي هستند كه در يك صنعت فعاليت ميكند، مثلا وآيند در گروه بانكها و موسسات اعتباري قرار دارد).
بخش 8: نمودار حجم – قيمت روزانه
در اين قسمت، نمودار قيمت روزانه سهم از ساعت 9 صبح كه معاملات آغاز ميشود تا ساعت 12 و نيم ظهر كه معاملات پايان ميابد نمايش داده ميشود.
همچنين حجم معاملات در پايين نمودار با ستون‌ها آبي نمايش داده ميشود كه با يك نگاه ميتوانيد حجم معاملات انجام شده در آن روز را در ساعات مختلف مشاهده كنيد.
بخش 9: شركتهاي همگروه
در اين قسمت ميتوانيد وضعيت شركتهاي همگروه نماد مذكور را مشاهده كنيد.
همان طور كه در تصوير بالا مشاهده ميكنيد، نماد وآيند در گروه “بانكها و موسسات اعتباري” قرار دارد و همگروهي هاي اين نماد اكثرا در منفي 2 تا مثبت در حال معامله شدن هستند. اين قسمت از تابلوي معاملات آن جهت مهم است كه شركتهاي همگروه معمولا روندهاي مشابهي دارند و بايد به روند كلي يك گروه توجه داشت.
بخش 10: اطلاعيه‌هاي منتشر شده در كدال
تمامي شركتهاي بورسي وظيفه دارند به طور مستمر وضعيت مالي، مديريتي و امور جاري شركت را در قالب اطلاعيه‌هايي در سايت كدال منتشر كنند و در اختيار سهامدارها قرار بدهند. در اين قسمت آخرين اطلاعيه‌هاي منتشر شده شركت در كدال نمايش داده ميشود.
با كليك بر روي هر اطلاعيه به صفحه مورد نظر در سايت كدال راهنمايي ميشويد.
در تابلو خواني به چه اطلاعاتي نياز داريم؟
تا اينجا به صورت اجمالي با اطلاعاتي كه در تابلوي معاملاتي مربوط به هر نماد بورسي درج شده است آشنا شديم. همان طور كه مشاهده كرديد، دايره وسيعي از اطلاعات معاملات و حتي اطلاعات بنيادي و تكنيكال مربوط به شركت‌ها در تابلوي معاملاتي آن وجود دارد كه كاربر با يك نگاه به اين تابلو ميتواند اطلاعات بسيار زياد و متنوعي بدست بياورد.
اما اينكه چگونه ميتوان از اين اطلاعات در كنار هم براي تصميم‌گيري در انجام معامله استفاده كرد جاي بحث دارد. در واقع آيا ميتوان تنها با نگاه كردن به تابلوي معاملات و اتكا به اطلاعات اين تابلو اقدام به خريد و فروش كرد؟ جواب اين سوال مثبت است. اما در تابلو خواني سهم به چه اطلاعاتي بيشتر نياز داريم؟ به چه نكات پنهاني بايد توجه كنيم؟ جواب اين پرسش‌ها بسيار مفصل است و در بخش بعدي تحت عنوان”آموزش پيشرفته تابلوخواني در بورس” به آن خواهيم پرداخت.