براي اينكه معامله‌گر بتواند ۱۰ قرارداد آتي آبان بفروشد مي‌بايست به همين ميزان (۱,۰۰۰ گرم يا ۱,۰۰۰ برگه سهم) گواهي سپرده از سامانه سهام خريداري نمايد.
با توجه به اينكه هر واحد گواهي سپرده زعفران نگين زرين برابر با يك گرم است. لذا معامله‌گر اقدام به خريد ۱,۰۰۰ واحد (گرم) گواهي سپرده زعفران نگين از بازار سامانه سهام مي‌نمايد. با توجه به مفروضات مثال، قيمت هر گرم گواهي سپرده زعفران برابر با ۱۳,۰۰۰ تومان است. لذا وي مي‌بايست ۱۳ ميليون تومان براي خريد ۱,۰۰۰ واحد گواهي سپرده زعفران هزينه نمايد. علاوه بر اين كارمزد معاملات نيز ۰٫۰۰۲۴ ارزش خريد گواهي سپرده زعفران نگين مي‌باشد كه ۳۱,۲۰۰ تومان مي شود. از سوي ديگر براي اخذ ۱۰ موقعيت فروش در سررسيد آبان ماه مي‌بايست به‌اندازه ۱۰ تا وجه تضمين به‌حساب عملياتي خود واريز نمايد.
اين ميزان سود ساده آربيتراژ هست كه طي ۲۶ روز (فاصله ۱۸ مهر تا ۱۴ آبان) نصيب آربيتراژ گر مي‌شود. كه ميتوان با سود بانكي مقايسه نمود و در صورت بالاتر بودن (به ميزان مناسب) اقدام به آربيتراژ نمود.
محاسبه سود آربيتراژ با در نظر گرفتن هزينه خواب سرمايه
( هزينه فرصت پولي كه سرمايه‌گذاري شده است نيز محاسبه شود.كه در جدول بالا ما در نظر نگرفتيم ) .
براي محاسبه هزينه خواب سرمايه مي‌بايست هم هزينه خواب وجه تضمين بلوكه‌شده را حساب نماييم و هم هزينه خواب سرمايه‌اي كه صرف خريد گواهي سپرده نموده‌ايم.
براي محاسبه خواب سرمايه مي‌بايست نرخ بهره بدون ريسك (سود بانكي) و تعداد روزهاي باقيمانده تا سررسيد را داشته باشيم.
درواقع بايد ببينيم اگر اين مبلغ را طي اين مدت در بانك سپرده مي‌كرديم چه ميزان سود مي‌گرفتيم كه در حال حاضر نمي‌توانيم آن سود را بگيريم. اين ميزان سود نگرفته را نيز به‌كل مبلغ سرمايه‌گذاري اضافه نماييم.
بهاي تمام‌شده خريد ۱۰۰۰ واحد گواهي سپرده (با در نظر گرفتن هزينه خواب سرمايه)
(۳۶۵÷تعداد روزهاي باقيمانده تا سررسيد) (۱+ نرخ بهره بدون ريسك) × مبلغ خريد گواهي سپرده
نرخ بهره بدون ريسك را ميتوان معادل سود بانكي و يا سود اوراق مشاركت و … در نظر گرفت.
بهاي تمام‌شده وجه تضمين براي فروش ۱۰ قرارداد آتي
(۳۶۵÷تعداد روزهاي باقيمانده تا سررسيد) (۱۰%- (۱+نرخ بهره بدون ريسك))× وجه تضمين براي اخذ۱۰ موقعيت فروش
نكته: به مانده حساب عملياتي سود روز شمار ۱۰ درصدي تعلق مي گيرد كه مي بايست از هزينه خواب سرمايه كسر شود.
درواقع در مثال بالا در مخرج كسر مجموع بهاي تمام‌شده خريد گواهي سپرده وبهاي تمام‌شده وجه تضمين در نظر گرفته مي‌شود. به دليل افزايش مخرج كسر سود آربيتراژ در اين حالت كمتر از حالت محاسبه ساده خواهد شد.
نكات مهم در هنگام آربيتراژ
هنگام آربيتراژ كردن بين دو بازار سهام (نقد) و بازار آتي حتماً به چند نكته توجه كنيد:
• اگر قيمت‌ها در بازار افزايشي باشد، احتمال كال مارجين شدن فروشندگان وجود دارد. لذا آربيتراژ كننده مي‌بايست مبلغي را جهت جلوگيري از كال مارجين شدن در حساب خود داشته باشد. دقت نماييد شارژ كردن حساب به‌منظور جلوگيري از كال مارجين شدن ميزان مبلغ سرمايه‌گذاري شده را افزايش مي‌دهد (هزينه خواب سرمايه افزايش مي‌يابد) اين موضوع منجر به كاهش سود حاصل از اربيتراژ مي‌گردد.
• اگر طي دوره باقيمانده تا سررسيد، بورس كالا اقدام به افزايش وجه تضمين اضافي بگيرد و يا وجه تضمين افزايش يابد، آربيتراژ كننده مي‌بايست مبلغ كافي جهت كسري حساب خود در نظر بگيرد. اين موضوع نيز مي‌تواند هزينه خواب سرمايه را افزايش و به‌تبع سود آربيتراژ را كاهش دهد.
• اگر در زمان سررسيد، خريدار آتي به تعهد خود عمل ننمايد (نكول نمايد) آربيتراژ كامل نمي‌شود. درنتيجه سود آربيتراژ نصيب آربيتراژ كننده نمي‌شود.
مثالي از نحوه آربيتراژ كردن و نكول طرف مقابل
آقاي X در روز ۱۸ مهرماه ۱,۰۰۰ واحد گواهي سپرده زعفران نگين (۹۷۰۸) از بازار بورس باقيمت هر گرم ۱۳۰۰۰ تومان مي‌خرد. و در بازار آتي، ۱۰ موقعيت فروش آبان باقيمت ۱۵,۶۰۰ تومان مي‌نمايد. فرض كنيد تا روز ۱۴ آبان قيمت‌ها با افزايش همراه شوند. در روز ۱۴ آبان قيمت پاياني گواهي سپرده برابر با ۱۵,۷۰۰ تومان و قيمت تسويه آتي آبان برابر با ۱۶,۰۰۰ تومان بشود. چنانچه در تاريخ سررسيد طرف مقابل آقاي X نكول كند، ميزان واريز و برداشت‌هاي حساب آقاي X به شرح ذيل خواهد بود.
اگر شخص خريدار نكول نمي‌كرد در آخرين روز معاملاتي وجهي برابر با (۱۶,۰۰۰,۰۰۰=۱۶,۰۰۰×۱۰۰×۱۰) به‌حساب آقاي X واريز مي‌شد. با توجه به اينكه آقاي X موقعيت‌هاي فروش خود را باقيمت ۱۵۷۰۰ فروخته بود درواقع مي‌بايست مبلغ ۱۵,۷۰۰,۰۰۰ تومان به‌حساب وي واريز مي‌شد اما با توجه به قيمت تسويه روز آخر ۳۰۰,۰۰۰ تومان بيشتر به‌حساب وي واريز شده است.
اين ۳۰۰,۰۰۰ اضافي درواقع ميزان زيان‌هايي است طي روزهاي قبل (با توجه به رشد قيمت‌ها) از حساب آقاي X به‌عنوان فروشنده كسر شده است. پس پول‌هاي برداشته‌شده، در روز آخر اگر قرارداد وارد مرحله تحويل بشود، برگشت داده مي‌شود.
در اين شرايط گواهي سپرده به‌صورت اتوماتيك و از طريق اتاق پاياپاي به كد بورسي (سهام) خريدار منتقل مي‌شود.
در صورت نكول خريدار:
با توجه به نكول طرف خريدار ۱ درصد ارزش قرارداد (با توجه به قيمت تسويه روز آخر) از حساب خريدار به‌حساب آقاي X واريز خواهد شد.
۱۶۰,۰۰۰= (۰٫۰۱×۱۶,۰۰۰×۱,۰۰۰)
علاوه بر اين، با توجه به بالاتر بودن قيمت تسويه از قيمت گواهي سپرده نگين زرين در آخرين روز معاملاتي تفاوت بين قيمت تسويه و قيمت گواهي سپرده به ازاي هر گرم زعفران به‌حساب آقاي احمدي واريز خواهد شد.
۳۰۰,۰۰۰=۱,۰۰۰×(15.700-16.000 )
پس بابت جريمه نكول مبلغ ۴۶۰,۰۰۰ = (۳۰۰,۰۰۰+۱۶۰,۰۰۰) تومان به‌حساب آقاي x واريز مي‌شود.
در صورت نكول آقاي x مي‌تواند گواهي سپرده را در سامانه سهام به فروش برساند. هر چه آقاي X بتواند گواهي سپرده را باقيمت بالاتر بفروشد مي‌تواند سود خود را بيشتر نمايد (زيان خود را كمتر نمايد).
چنانچه آقاي X گواهي سپرده‌ها را در ۱۵ آبان باقيمت ۱۴٫۹۰۰ تومان به فروش برساند از فروش گواهي سپرده‌ها مي‌تواند سودي معادل ۱,۹۰۰,۰۰۰=۱,۰۰۰ × (۱,۳۰۰-۱۴,۹۰۰) تومان دريافت كند.
اگر طرف مقابل آقاي X نكول نمي‌كرد سود آربيتراژ وي ۲,۶۰۰,۰۰۰=۱,۰۰۰×(۱۳,۰۰۰-۱۵,۶۰۰) بود.
درحالي‌كه در شرايط نكول و با مفروضات ذكرشده سودي معادل ۲۳۶۰,۰۰۰=۱,۹۰۰,۰۰۰+۴۶۰,۰۰۰ كسب خواهد نمود.
با احتساب زيان‌هاي كسر شده طي دوره، سود آقاي X در حالت نكول برابر ۲,۰۶۰,۰۰۰ تومان خواهد شد.
۲,۰۶۰,۰۰۰ = ۲,۳۶۰,۰۰۰-۳۰۰٫۰۰۰
درواقع قيمت تسويه روز آخر، قيمت گواهي سپرده در روز آخر و همچنين قيمت فروش گواهي سپرده زعفران ۳ پارامتري است كه ميزان سود آربيتراژگر هنگام نكول را مشخص مي‌نمايد.
در پايان يادآور مي شويم كه معامله اي منجر به سود خواهد شد كه پيش از آن دانش و مهارت كافي كسب شده باشد. اميدواريم اين مطلب در درك مفهوم آربيتراژ و نحوه محاسبه آربيتراژ زعفران مفيد واقع شده باشد.