امروزه بازار بورس تبدیل به بحث داخل مجامع و محافل شده است و بسیاری از افراد نیز سرمایه و پس از انداز خود را به اميد سود و یا حتی حفظ ارزش پول وارد این بازار کرده‌اند. بازار بورس این روزها به دلیل وجود تورم و افزایش قیمت دلار بازدهی بی سابقه‌ای داشته است و افرادی که در این بازار سرمایه گذاری کرده‌اند، بیش از بازارهای دیگر سود برده‌اند. اما بسیاری از این افراد اطلاع چندانی از ساز و کار بازارهای سرمایه ندارند و چه بسا سرمایه خود را در این مسیر از دست می‌دهند. بی توجهی به آموزش و کسب اطلاعات کافی در مورد بازار سرمایه تبعات سنگینی برای سرمایه گذاران این عرصه به همراه خواهد داشت.
اخباری منتشر می‌شود از اینکه بازدهی بورس از دلار و طلا و سکه بیشتر است و خیلی‌ها که بدون آموزش بورس می‌خواهند وارد بازار سهام شوند، فکر می‌کنند که پولشان را در بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند و سر ماه حداقل ۲۰ درصد به سرمایه‌شان اضافه می‌شود. وقتی هم که قیمت سهامشان کاهش پیدا می‌کند، به‌صورت هیجانی سهامشان را به فروش می‌رسانند، بدون اینکه آینده را در نظر بگیرند.
اما اگر این افراد با مفاهیم پایه‌ای و مفاهیم کلیدی بورس آشنا باشند، حداقل می‌دانند که بورس به این راحتی‌ها نیست. آموزش بورس کمک می‌کند تا افراد در بالا و پایین‌های بازار سرمایه آگاهانه تصمیم بگیرند و با رفتارهای هیجانی سرمایه و پولشان را به خطر نیندازند.
توصیه ما به تمامی کسانی که قصد ورود به بازار سرمایه را دارند، گذراندن دوره‌های آموزش بورس و کسب اطلاعات لازم و کافی برای قدم گذاشتن در این مسیر است. در نظر داشته باشید که بی مهابا عمل کردن در بازار بورس نه تنها برای شما سودی به همراه نخواهد داشت بلکه باعث از دست رفتن سرمایه شما در این مسیر نیز خواهد شد.
در این مقاله مفاهیم کلیدی در بورس را معرفی کرده و در مورد هر کدام توضحیح اجمالی را ارائه می‌کنیم. در نظر داشته باشید که این توضیحات صرفا جهت آشنایی شما با مفاهیم اولیه آموزش بورس می‌باشد و برای کسب اطلاعات بیشتر باید مقالات مربوط این مفاهیم را به صورت تخصصی در دیگر بخش‌های سایت مطالعه کنید. در این مقاله در 9 گام تمامی مفاهیم پایه‌ای که در بازار بورس به صورت متداول مطرح می‌شوند را برای شما توضیح می‌دهیم. قبل از ورود به بازار سرمایه ابتدا از این 9 گام عبور کنید...
گام اول آموزش بورس: بازار سرمایه و یا بورس چیست؟
قبل از ورود به مبحث آموزش بورش و بازار سرمایه باید این سوال کلیدی را جواب دهیم. اصلا بورس چیست؟
بورس بازاری برای عرضه‌ی سهام به صورتی رسمی و تحت نظر دولت است. بورس دارای انواعی است که عبارتند از:
• بورس اوراق بهادار
• فرابورس
• بورس کالا
• بورس انرژی
هر کدام از این بازارهای بورس ساز و کار متفاوتی نسبت به یکدیگر دارند و با توجه به این موضوع برای ورود به هر کدام از این بازارهای سرمایه باید اطلاعات کافی داشته باشید. معمولاً بسیاری از افراد به دنبال سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار که همان بازار سهام است می‌باشند. در این مقاله آموزش بورس مفاهیمی که ارائه می‌شوند غالباً مربوط به بورس اوراق بهادار هستند.
گام دوم آموزش بورس: آشنایی با بورس اوراق بهادار
بورس اوراق بهادار بازاری متشکل و رسمی است که سهام پذیرفته‌شده در آن براساس قوانین و مقررات خاصی بین خریدران و فروشندگان دادوستد می‌شود. وظیفه اصلی بورس اوراق بهادار فراهم آوردن بازاری شفاف (ارائه اطلاعات کامل برای خریداران و فروشندگان) برای دادوستد سهام شرکت‌های مختلف است.
گام سوم آموزش بورس: حداقل و حداکثر سرمایه مورد نیاز در بازار بورس
حداقل مبلغ مورد نیاز برای خرید سهام در بازار بورس 505000 (پانصد و پنج هزار تومان) می‌باشد. در صورتی که هدف شما خرید عرضه اولیه است، در زمان ارائه عرضه اولیه می‌توانید با 20000 (بیست هزار تومان) شروع کنید. برای سرمایه گذاری در بازار بورس سقفی در نظر گرفته نشده است و هر فردی می‌تواند بیش از این مقدار هر مبلغی در در بازار سرمایه گذاری کند.
گام چهارم آموزش بورس: خرید و فروش سهام
برای خرید و فروش سهام باید از طریق پرتال کارگزاری که در آن ثبت نام کرده‌اید، از طریق سیستم رایانه و یا گوشی هوشمند اقدام کنید. برخی از کارگزاری‌ها نرم افزار مخصوص به خود را برای گوشی‌های هوشمند دارند و برخی دیگر هم تنها از طریق وب قابل دسترسی هستند. معاملات بورسی بر اساس یک حراج دو طرف انجام می‌شوند. این بدین معنی است که هر فروشنده سهام خود را به خریداری که بهترین قیمت را پیشنهاد می‌دهد می‌فروشد. در مقابل خریدار نیز قیمت پیشنهادی خود را درج می‌کند و در صورت وجود فروشنده برای آن قیمت، سهم مورد نظر خود را می‌خرد. نوبت‌های خرید بر اساس قیمت‌های بیشتر در هر لحظه و نوبت‌های فروش بر اساس کمترین قیمت در هر لحظه مرتب می‌شوند و هر زمان که بهترین قیمت خرید و بهترین قیمت فروش برابر شد، معامله بر روی سهام انجام می‌شود.
گام پنجم آموزش بورس: برداشت سرمایه از بورس
حال به مرحله‌ی استفاده از سرمایه و برداشت وجه حاصل از فروش سهام می‌رسیم. سوالی که برای بسیاری از سرمایه گذاران بورسی مطرح می‌شود این است که چه زمانی می‌توانند سرمایه خود را برداشت کنند. و یا برای خروج سرمایه از بازار بورس چه باید بکنند. برای خرووج سرمایه و به عبارتی برداشت وجه نقد از صندوق سهام ابتدا باید قسمتی و یا تمام سهام خود را بفروشید. وجه حاصل از فروش سهام بلافاصله پس از انجام شدن معامله فروش در حساب کارگزاری شما اعمال می‌شود. پس از این مرحله باید درخواست برداشت وجه نقد را در پرتال کارگزاری خود واریز کنید. با توجه به کارگزاری شما بین 2 تا 4 روز کاری برای دریافت وجه نقد خود باید صبر کنید. منظور از روز کاری ایام هفته به جز پنج شنبه و جمعه است. هر روزی که تعطیل رسمی باشد نیز جزو روز کاری محسوب نمی‌شود. وجه نقد حاصل از فروش سهام شما به شماره شبایی که در زمان ثبت نام به کارگزاری اعلام کرده‌اید واریز می‌شود.
گام ششم آموزش بورس: همه چیز در مورد عرضه اولیه
عرضه اولیه به فرآیند ارائه سهام یک شرکت خصوصی به عموم مردم گفته می‌شود. به عبارت دیگر، عرضه اولیه چیزی نیست مگر اولین بار که یک شرکت سهامش را در بازار بورس عرضه می‌کند. با انتشار سهام جدید، هر شرکتی می‌تواند از طریق فروش سهم و جذب سرمایه‌ی عموم مردم، نقدینگی جذب کند. در این پروسه شرکت خصوصی به شرکت عمومی تبدیل شده و فرصت خوبی برای بهره‌وری از سرمایه جدید را برای شرکای خصوصی فراهم می‌کند.
حال این سوال پیش می‌آید که آیا هر شرکتی می‌تواند سهام خود را در بورس عرضه کند؟
پاسخ این است «خیر!»
برای اینکه یک شرکت سهام خود را در بازار بورس به عموم مردم ارائه کند باید شرایط خاصی اعم رشد اقتصادی بالا و رعایت پیش نیازهای سازمان بورس اوراق بهادار را داشته باشد. به همین دلیل تنها شرکت‌های خاصی که این شرایط را داشته باشند می‌توانند وارد سازمان بورس شده و سهام خود را به مردم بفروشند. در هنگام عرضه اولیه‌ی سهام، قیمت گذایر بر روی سهم توسط سازمان بورس انجام می‌شود و در حقیقت بهترین زمان برای خرید سهم یک شرکت زمان عرضه‌ی اولیه‌ی آن است.
خرید عرضه اولیه
همان طور که در بخش‌های قبل گفته شد بهترین زمان برای خرید سهام یک شرکت، زمان ارائه آن به صورت عرضه اولیه است. اما نکته‌ی مهم اینجاست که میزان عرضه‌ی اولیه‌ی که هر شخص می‌تواند بخرد محدود است. در حقیقت شرکت مربوطه تعدادی سهام را برای فروش ارائه می‌کند. این تعداد سهام بین افرادی که متقاضی خرید این سهام هستند تقسیم می‌شود. به عبارتی هر چقدر متقاضی خرید عرضه اولیه بیشتر باشد، تعداد کمتری سهم به شما می‌رسد.
برای خرید عرضه اولیه باید سفارش خود را در روزی که توسط سازمان بورس و در ساعات مشخص‌شده در سامانه کارگزاری‌های بورس ثبت کنید. پس از پایان مهلت ثبت سفارش، سهام عرضه اولیه به‌طور مساوی به متقاضیان تخصیص داده خواهد شد.
مقدار نقدینگی مورد نیاز برای خرید عرضه اولیه به تعداد سهمی که می‌خواهید بخرید بستگی دارد، ولی میزان خرید شما نباید از 20000 (بیست هزار تومان) کمتر باشد. البته در نظر داشته باشید که در هنگام خرید عرضه اولیه برای خرید سقف وجود دارد و خرید با حجم بالا امکان پذیر نیست. سقف خرید چند روز قبل از عرضه اولیه توسط سازمان بورس مشخص می‌شود و این سقف برای سهام مختلف، متفاوت است.
گام هفتم آموزش بورس: کارگزاری
کارگزاری یک بخش مهم از سرمایه گذاری شما در بورس را تشکیل می‌دهد. اول باید به این سوال پاسخ دهیم که کارگزاری چیست؟
سرمایه گذاری در بورس و بازار سرمایه و همچنین انجام معامله سهام به صورت مستقیم توسط هر شخص امکان پذیر نیست. در حقیقت کاری که سرمایه گذاران انجام می‌دهند این است که از یک کارگزاری می‌خواهند که به صورت واسطه معاملاتشان برای آن‌ها انجام دهد. کارگزار به عنوان یک واسطه بستر معامله را برای سرمایه گذاران فراهم می‌کند و در عوض درصدی از مبلغ معامله را به عنوان کارمزد باید به کارگزار پرداخت کنید. به طور کلی درصدی که از معاملات خرید و فروش به کارگذار تعلق می‌گیرد، 5/1 درصد وجه کل معامله است. برای ثبت نام در کارگزاری به صورت زیر است:
1 - دریافت کد سجام از سامانه سجام
2 - احراز هویت سجام در دفاتر پیشخوان و یا به صورت اینترنتی
3 - مراجعه حضوری یا تکمیل غیرحضوری ثبت نام در کارگزاری مورد نظر
4 - افتتاح حساب سرمایه گذاری
تغییر کارگزاری بورس
برای بسیاری این سوال پیش می‌آید که اگر از خدمات کارگزاری انتخابی راضی نبودیم، آیا امکان تغییر کارگزاری و ثبت نام در کارگزاری دیگری وجود دارد؟
«بله»
مراحل ثبت نام در کارگزاری دوم به صورت کارگزاری اول است با این تفاوت که دیگر نیازی به اخذ کد سجام ندارید. پس از تمیل ثبت نام و افتتاح حساب سرمایه گذاری با هماهنگی‌های لازم می‌توانید سرمایه خود را از کارگزاری اول به کارگزاری دوم منتقل کنید. برای انتقال سهم بهترین راه تغییر کارگزار ناظر از طریق سامانه معاملاتی کارگزاری است.
گام هشتم آموزش بورس: مجمع عمومی
مجمع عمومی از آن اصطلاحات و مفاهیم کلیدی در بورس است که به وفور در بازار بورس به آن برمی‌خورید. در حقیقت این مجمع از اجتماع صاحبان سهام یک شرکت تشکیل می‌شود. معمولاً مجموع عمومی به صورت سالیانه و برای تقسیم سود برگزار می‌شود. در نظر داشته باشید زمانی که یک سهم برای تقسیم سود به مجمع عمومی سالیانه می‌رود، برای مدتی در بازار بورس مورد معامله قرار نمی‌گیرد. بر اساس قانون تجارت، مجامع عمومی شرکت‌های سهامی به ترتیب عبارتند از مجمع عمومی موسس، مجمع عمومی عادی و مجمع عمومی فوق‌العاده.
مجمع عمومی فوق‌العاده و زمان برگزاری آن
مجمع عمومی فوق العاده برعکس مجموع عمومی عادی به صورت سالانه و در زمان‌های دقیق برگذار نمی‌شود. این مجمع در مواردی مانند اصلاح یا تغییر مواد اساسنامه شرکت، کاهش یا افزایش سرمایه و انحلال شرکت تشکیل می‌شود. در مجمع عمومی فوق‌العاده دارندگان بیش از نصف سهامی که حق رای دارند، باید حاضر باشند و تصمیمات مجمع همواره با اکثریت دوسوم آرای حاضر در جلسه رسمی معتبر خواهد بود.
گام نهم آموزش بورس: افزایش سرمایه یک شرکت
زمانی که یک شرکت برای توسعه و یا انجام فعالیت‌های جدید به منابع مالی بیشتری نیاز داشته باشد، پس از رأی گیری و تصویب در مجموع عمومی فوق العاده اقدام به افزایش سرمایه کند. افزایش سرمایه‌ی یک شرکت از روش‌های مختلفی امکان پذیر است که در ادامه بیان می‌کنیم.
روش‌های افزایش سرمایه یک شرکت
شرکت‌ها از سه روش می‌توانند سرمایه خود را افزایش دهند:
1- از محل سود انباشته و اندوخته طرح و توسعه در قالب سهام جایزه
در این روش شرکت، سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه را به سهام‌داران می‌دهد و برای این کار نیازی به پرداخت وجه توسط سهام‌داران نیست.
2- از محل آورده نقدی و مطالبات در قالب حق تقدم
در روش دوم شرکت، سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه را به‌ازای دریافت ۱۰۰۰ ریال برای هر حق تقدم (به قیمت اسمی سهم) به سهام‌داران می‌فروشد.
3- از محل صرف سهام
در این روش با سلب حق تقدم سهام‌داران، سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه به قیمت بازار مورد پذیره‌نویسی کلیه متقاضیان قرار می‌گیرد. در این حالت سهام در بازار عرضه شده و به فروش می‌رسد و از محل فروش آن نقدینگی مورد نیاز شرکت تهیه می‌شود.